Spomenik Stefanu Nemanji
Spomenik Stefanu Nemanji
Spomenik Stefanu Nemanji se nalazi na Savskom trgu u Beogradu, na početku Nemanjine ulice, ispred nekadašnje zgrade Glavne železničke stanice (nove zgrade Istorijskog muzeja Srbije), a delo je ruskog skulptora Aleksandra Julijanoviča Rukavišnjikova, člana Ruske akademije umetnosti.
Posvećeno je velikom županu Stefanu Nemanji, rodonačelniku srpske srednjovekovne dinastije Nemanjića.
Otkriven je na Savindan, 27.januara 2021. godine uz prisustvo političkog rukovodstva Republike Srbije, Srpske i (delom) Crne Gore.
Na izradi spomenika, uz Rukavišnjikova bilo je angažovano još oko 120 ljudi.
Postavljanje prvih delova postamenta je počelo 15.avgusta 2020.godine,
Dana 13.novembra 2020.godine, postavljeni su poslednji delovi statue, te se čitava kompozicija mogla videti u svom potpunom obliku. Naredne nedelje je postavljena skela radi izvođenja poliranja i patiniranja.
Otkrivanje spomenika je obavljeno za Savindan, 27. januara 2021. godine uz prisustvo političkog rukovodstva Republike Srbije i Srpske, uz prisustvo brojnih građana.
U decembru 2021.u Srbiji je štampana poštanska marka posvećena ovom spomeniku.
Spomenik predstavlja vladarsku figuru Stefana Nemanje u plemićkoj odori. U desnoj ruci se nalazi mač, a u levoj ruci je Hilandarska povelja (1198/1199). Iako je na prvom prikazu idejnog rešenje spomenika bilo predviđeno da veliki župan drži krst (dupli ili ruski krst), kasnije je odlučeno da to bude mač.
Odlučeno je da spomenik predstavlja Stefana Nemanju kao velikog župana i državnika, za šta je prikladniji simbol mač, a ne kao monaha ili Svetog Simeona Mirotočivog, za šta bi svakako bio prikladniji krst.
Zajedno sa postamentom, spomenik je težak 80 tona i visok 23,5 metra. Na taj način, predstavlja najviši spomenik na teritoriji Srbije.
Postament
Postament je sačinjen od više elemenata. U osnovi, to je napukli vizantijski šlem, kao simbol Nemanjine borbe za nezavisnost od Romejskog carstva, iz koga izranja vladarsko žezlo, simbol vladarske moći. Rukavišnjikov navodi da je za model žezla koristio žezlo Svetog Save (jedini predmet za koji se pouzdano zna da je bio u Savinim rukama), prvog srpskog arhiepiskopa i Nemanjinog najmlađeg sina, koje je sačuvano i nalazi se u riznici manastira Mileševa i povremeno izlaže u Istorijskom muzeju Srbije, budući da takav predmet koji bi pripadao Stefanu Nemanji nije sačuvan, ali postoje osnovi za verovanje da je i sam posedovao slično žezlo.
Na postamentu se nalaze reljefi iz Nemanjinog života i srpske istorije za vreme njegove vladavine, Na prednjoj strani postamenta, odmah ispod spomeničke figure, nalazi se Studenički krst, jedan od prepoznatljivih simbola iz Nemanjine zadužbine manastira Studenica. Sa spoljne strane postamenta, prikazani su manastir Studenica i manastir Hilandar, dve najznačajnije zadužbine Stefana Nemanje. Ostali reljefi su urađeni po ugledu na srpske freske, a jedan od njih je loza Nemanjića, po ugledu na fresku manastira Visoki Dečani u Metohiji.
